Maniërisme of Late Renaissance (1530-1630)

Maniërisme is een term die lange tijd de voornaamste aanduiding is geweest voor de stijl van Italiaanse of Italiaans geïnspireerde kunst in de 16e eeuw vanaf circa 1525 tot ongeveer 1580. De stijl die volgde op de hoogrenaissance wordt late renaissance of maniërisme genoemd.

In de architectuur is het zeer moeilijk een maniërisme aan te wijzen, omdat hier eigenlijk tot diep in de 17e eeuw de navolging van klassieke voorbeelden overheersend is geweest. Vanwege gelijktijdigheid worden de gebouwen van architect Andrea Palladio vaak in dit verband genoemd. 
Een echt 'maniëristisch' te noemen ontwikkeling binnen de architectuur zou het ontstaan van de 'grotto' zijn. Deze nep-grotten, vaak om beelden in tentoon te stellen, werden in tuinen gebouwd.